Cinsel yolla bulaşan hastalıklar (CYBH) çeşitli bakteriler (gonore, klamidya, sifiliz), virüs (HPV, HIV, genital Herpes) veya parazitler (Trichomonas) ile oluşabilmektedir. Genellikle cinsel temas yoluyla bulaş görülse de hastalığa neden olan ajanlar insandan insana kan, meni, vajinal ve diğer vücut sıvıları yoluyla bulaşabilir.

Bazen bu enfeksiyonlar, hamilelik veya doğum sırasında annelerden bebeklerine veya kan nakli veya ortak iğneler yoluyla olduğu gibi cinsel olmayan yollarla bulaşabilir.

CYBE’lar her zaman semptomlara neden olmaz. Tamamen sağlıklı görünen ve bir enfeksiyonu olduğunu bile bilmeyen insanlardan enfeksiyon kapmak mümkündür.

CYBE'lar, hiçbir semptom göstermemek de dahil olmak üzere çeşitli belirti ve semptomlara sahip olabilir. Bu nedenle, komplikasyonlar ortaya çıkana veya cinsel partnere teşhis konana kadar fark edilmeyebilirler.

Bir CYBE düşündürecek belirtiler ve semptomlar şunları içerir:

• Cinsel organlarda veya oral veya rektal bölgede yaralar veya şişlikler
• İdrarda yanma veya ağrılı idrar
• Penis akıntısı
• Olağandışı veya kokulu vajinal akıntı
• Olağandışı vajinal kanama
• Seks sırasında ağrı
• Özellikle kasık bölgesinde bazen daha yaygın ağrılı, şişmiş lenf düğümleri
• Alt karın ağrısı
• Ateş
• Gövde, eller veya ayaklarda döküntü

İşaretler ve semptomlar maruziyetten birkaç gün sonra ortaya çıkabilir. Bununla birlikte, CYBE'ye neden olan organizmaya bağlı olarak, gözle görülür herhangi bir sorun yaşamanız yıllar alabilir.

Cinsel olarak aktif olan herkes belli dereceye kadar bir CYBE'a maruz kalma riski taşır. Bu riski artırabilecek faktörler şunlardır:

• Korunmasız seks: Prezervatif kullanılmadan gerçekleşen vajinal veya anal penetrasyon CYBE riskini önemli ölçüde artırır. Uygun olmayan veya tutarsız prezervatif kullanımı da riski artırabilir.
• Oral seks: Daha az riskli olabilir ancak yine de korunmasız şekilde enfeksiyon bulaşabilir.
• Birden fazla partnerle cinsel ilişkiye girmek: Ne kadar çok insanla cinsel ilişkiye girerseniz, riskiniz o kadar artar.
• CYBE geçmişine sahip olmak: Bir CYBE'ye sahip olmak, başka bir CYBE'nin bulaşmasını çok daha kolaylaştırır.
• Cinsel aktiviteye girmeye zorlanmak: Tecavüz veya saldırı ile mücadele zordur, ancak tarama, tedavi ve psikolojik destek almak için mümkün olan en kısa sürede bir doktora görünmek önemlidir.
• Alkolün kötüye kullanımı veya eğlence amaçlı uyuşturucuların kullanımı: Madde kullanımı, karar vermenizi engelleyebilir ve sizi riskli davranışlara katılmaya daha istekli hale getirebilir.
• İlaç enjekte etmek: İğne paylaşımı HIV, hepatit B ve hepatit C dâhil olmak üzere birçok ciddi enfeksiyonun bulaşmasına sebep olur.
• Genç olmak: Yeni CYBE'lerin yarısı, 15 ila 24 yaş arasındaki kişilerde görülür.

Kimler CYBE’lar açısından test yaptırmalı?

• Herkes: 13 ila 64 yaş arasındaki herkes için önerilen tek CYBE tarama testi, AIDS sebebi virüs olan HIV için kan testi yaptırmaktır. Ayrıca yüksek risk altındaki kişilerin her yıl HIV testi yaptırması önerilir.
• 1945 ile 1965 yılları arasında doğan herkes: 1945 ile 1965 yılları arasında doğan kişilerde hepatit C görülme oranı yüksektir. Hastalık ilerleyene kadar genellikle hiçbir belirti göstermediği için bu yaş grubundaki herkesin hepatit C için taranması tavsiye edilir.
• Gebeler: Tüm hamile kadınlar genellikle ilk doğum öncesi ziyaretlerinde HIV, hepatit B, klamidya ve sifiliz için taranacaktır. Bu enfeksiyonlar açısından yüksek risk taşıyan kadınlara gebelik sırasında en az bir kez bel soğukluğu ve hepatit C tarama testleri önerilir.
• 21 yaş ve üstü kadınlar: Pap testi, iltihaplanma, kanser öncesi değişiklikler ve kanser dahil olmak üzere serviks hücrelerindeki değişiklikleri tarar. Rahim ağzı kanserine genellikle belirli genital HPV türleri neden olur.

Kadınların 21 yaşından itibaren üç yılda bir Pap testi yaptırmaları önerilir. 30 yaşından sonra kadınlara beş yılda bir HPV testi ve Pap smear testini birlikte yaptırmaları önerilir. Ayrıca 30 yaşın üzerindeki kadınlar her üç yılda bir tek başına Pap smear testi veya üç yılda bir tek başına HPV testi yaptırabilir.

• Cinsel olarak aktif olan 25 yaş altı kadınlar: 25 yaşın altındaki tüm cinsel aktif kadınların klamidya enfeksiyonu için test edilmesi önerilir. Klamidya testi için ön idrar örneği veya vajinal sürüntü örneği kullanılabilir. Tedavi edilmeyen veya yeterince tedavi edilmeyen bir partner tarafından yeniden enfeksiyon kapılması yaygındır, bu nedenle enfeksiyonun iyileştiğini doğrulamak için ikinci teste ihtiyacınız vardır. Klamidya birçok kez bulaşabilir bu sebeple yeni bir partner durumunda test tekrarı önerilir.

25 yaşın altındaki cinsel olarak aktif kadınlarda gonore taraması da önerilir.

• Erkeklerle seks yapan erkekler: Diğer gruplarla karşılaştırıldığında, erkeklerle seks yapan erkeklerin CYBE kapma riski daha yüksektir. Birçok halk sağlığı grubu, bu erkekler için yıllık veya daha sık CYBE taraması yapılmasını önermektedir. HIV, sifiliz, klamidya ve bel soğukluğu için düzenli testler özellikle önemlidir. Hepatit B için değerlendirme de önerilebilir.
• HIV'li insanlar: HIV'iniz varsa, diğer CYBE'lere yakalanma riskiniz önemli ölçüde artar. HIV teşhisi ile beraber sifiliz, bel soğukluğu, klamidya ve herpes için mümkün olduğunca erken test yapılması önerilir. Ayrıca HIV'li kişilerin hepatit C için taranması tavsiye edilir.

HIV'li kadınlarda agresif serviks kanseri görülebilir bu sebeple 21 yaş altında ve HIV varlığında, HIV teşhisi sırasında veya cinsel olarak aktif hale geldikten sonraki bir yıl içinde Pap smear testi yaptırılması önerilir. Ardından Pap smear ve HPV testinin üç yıl boyunca her yıl tekrarlanması tavsiye edilir.

• Yeni bir partneri olan insanlar: Yeni partnerlerle vajinal veya anal ilişkiye girmeden önce, iki tarafın da CYBE için test yaptırması uygundur. Ayrıca, özellikle yakın zamanda şüpheli temas olduğunda bir CYBE ile enfekte olunması ancak yine de negatif sonuç alınmasının mümkün olduğu akılda bulunmalıdır.

Synlab Laboratuvarlar Grubu’nda Cinsel Enfeksiyonlar Paneli – Multipleks Array PCR testi ile tek örnekten aynı anda 10 CYBE patojeninin yüksek güvenilirlikle taranması mümkündür. Test ön idrar ile birlikte üretral, endoservikal, rektal veya vajinal sürüntü örneklerinden çalışmak için onaylanmıştır. Tek örnekten multiplex PCR sonrasında Probe Array hibridizasyon yöntemi ile aynı anda Chlamidya trachomatis (Lenfogranuloma venereum'a neden olan L1, L2 ve L3 varyantları ayrıca tespit edilir), Neisseria gonorrhoeae, Mycoplasma genitalium, Trichomonas vaginalis, Ureaplasma parvum, Ureasma urealyticum, Mycoplasma hominis, Herpes simplex 1, Herpes simplex 2 ve Treponema pallidum kalitatif olarak saptanabilir. Test her gün çalışılmakta ve iş günleri dahilinde 48 saat içinde rapor verilmektedir.